दिनेश मंडपे
कार्यकारी संपादक
सोशल मीडिया आणि माहिती तंत्रज्ञान या विषयावर सेमिनार: तिरपुडे कॉलेज ऑफ सोशल वर्क यांनी RTMNU आणि MASWE यांच्या सहकार्याने आयोजित केलेले प्रभाव आणि आव्हाने
नागपूर, १७ नोव्हेंबर : राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठाच्या शतकमहोत्सवी वर्षाच्या पूर्वसंध्येला आणि महाराष्ट्र असोसिएशन ऑफ सोशल वर्क यांच्या संयुक्त विद्यमाने तिरपुडे कॉलेज ऑफ सोशल वर्कच्या आयक्यूएसी सेलतर्फे माहिती तंत्रज्ञान आणि सोशल मीडिया: प्रभाव आणि आव्हाने या विषयावर चर्चासत्राचे आयोजन करण्यात आले होते. या चर्चासत्रात देशाच्या विविध भागातून सुमारे 150 विद्यार्थी, शिक्षक आणि इतर नागरिक सहभागी झाले होते.
चर्चासत्राच्या अध्यक्षस्थानी तिरपुडे समाजकार्य महाविद्यालयाच्या कार्यकारी प्राचार्य डॉ. स्वाती धर्माधिकारी होत्या तर प्रमुख म्हणून युगांतर शिक्षण संस्थेचे सरचिटणीस श्री गणेश गौरखेडे आणि महाराष्ट्र असोसिएशन ऑफ सोशल वर्क एज्युकेटर्सचे संस्थापक व अध्यक्ष डॉ. अंबादासजी मोहिते प्रमुख म्हणून उपस्थित होते. सोबतच चर्चासत्राला सुप्रसिद्ध लेखिका आणि सामाजिक कार्यकर्त्या सुश्री मुक्ता चैतन्य या प्रमुख वक्त्या म्हणून उपस्थित होत्या. डॉ.शिल्पा पुराणिक या चर्चासत्राच्या निमंत्रक होत्या. कार्यक्रमाची सुरुवात मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन व विद्यापीठगीताने झाली. पुढे विचारपिठावरील अध्यक्ष, प्रमुख पाहुणे व मान्यवरांचे मोमेंटो व तुळशीचे रोप देऊन स्वागत करण्यात आले.
चर्चासत्राची सुरुवात करताना प्रमुख पाहुणे व परिसंवादाचे संचालक डॉ. मोहिते यांनी स्वागतपर भाषणात मोबाईलचे फायदे-तोटे सांगितले आणि ‘सोशल मीडिया’ ही ‘कम्युनिटी मीडिया’ची भूमिका कशी साकारत आहे हे सांगितले. डॉ. पुराणिक यांनी सर्वांचे स्वागत केले आणि त्यांनी कार्यक्रमाचे प्रास्ताविक केले. विशेषत: मोबाईलपासून माणसांना कसे डिटॉक्स करणे ही काळाची गरज बनली आहे याचा उल्लेख केला. मुख्य वक्त्या सुश्री मुक्ता चैतन्य यांनी बीजभाषण केले , त्यांनी चर्चासत्राच्या विषयावर प्रकाश टाकला आणि सामाजिक माध्यम आणि माहिती आणि तंत्रज्ञानाने मानवी अस्तित्व कसे पकडले आहे आणि आज आपण संकरित शिस्तीत जीवन कसे जगत आहोत याचा उल्लेख केला.
इंटरनेट, सोशल मीडिया आणि आयटीने आपल्याला शारीरिक, मानसिक आणि मनोसामाजिक रीतीने चालना दिली आहे त्यामुळे आपल्यावर होणारे विविध धोकेदायक प्रभाव वाढले आहेत ज्यात ठळकपणे हरवण्याची भीती, शरीरातील अस्वस्थता, झोपेचे विकार, अंतर्मुख वर्तन इत्यादींचा समावेश होतो. याचा त्यांनी उल्लेख केला. आपण वापरकर्ते आणि ग्राहकांकडून सोशल मीडिया आणि आयटीचे गुलाम कसे बनत आहोत. त्यांनी सांगितले की सोशल मीडियावरील सर्व प्रवेश पैशाच्या दृष्टीने विनामूल्य आहे परंतु वेळ, मानसिक-वैयक्तिक जागा, भावना, मानसशास्त्र इत्यादींची मोठी गुंतवणूक आहे ज्यामुळे नुकसान होत आहे. त्यांनी डिजिटल फूटप्रिंट्स, फिल्टर बबल, इको-चेंबर इत्यादींच्या नव्याने मांडलेल्या संकल्पनांवर प्रकाश टाकला. त्यांनी या ‘रील’ मधून ‘वास्तविक’ स्थितीत येण्यासाठी आणि चांगल्यासाठी जबाबदार ‘नेटिझन्स’ बनण्याच्या टिपा आणि मार्गही सांगितले. महाविद्यालयाच्या प्राचार्या डॉ. स्वाती. धर्माधिकारी यांनी अध्यक्षांचे भाषण केले. या सत्राचे सूत्रसंचालन डॉ.अरशिया सय्यद यांनी केले तर डॉ सुनिर्मल कबिराज यांनी आभार प्रदर्शन केले.
दुसरे सत्र एक तांत्रिक सत्र होते. ज्यात प्रमुख वक्ते नोडल अधिकारी, ACP डॉ. अशोक बागुल, सायबर क्राईम नागपूरचे प्रभारी होते. या चर्चासत्राचा विषय सोशल मीडियाच्या वापरासाठी प्रतिबंधात्मक उपाय आणि आयटी आणि सायबर गुन्हे हा डॉ दीपक मसराम अध्यक्षस्थानी होते. डॉ. बागुल यांनी सहभागींशी संवाद साधताना, सायबर गुन्ह्यांचे पैलू आणि आनंदी जीवन कसे जगावे याविषयी प्रभावीपणे माहिती दिली. सायबर गुन्ह्यांशी संबंधित त्यांचे काही वास्तविक जीवनातील अनुभव त्यांनी शेअर केले. सायबर गुन्हे रोखण्यासाठी समाज सायबर साक्षर होण्याची गरज असल्याचे त्यांनी विशेष नमूद केले. सायबर फसवणूक किंवा त्यासंबंधित काही आढळल्यास ऑनलाइन तक्रार द्यावी किंवा नजीकच्या पोलीस ठाण्यात माहिती द्यावी, असा सल्ला त्यांनी दिला. आभार प्रदर्शन श्री नरेश धुर्वे यांनी केले तर सूत्रसंचालन डॉ. नितेश मोटघरे यांनी केले.
तांत्रिक सत्रसाठी, मास्टरसॉफ्ट आणि ईएमपी सॉफ्टवेअरचे उपाध्यक्ष श्री मुश्ताक अहमद हे प्रमुख वक्ते म्हणून उपस्थित होते. त्यांनी सोशल मीडियाचा प्रभाव आणि उच्च शिक्षणात आयसीटीचा वापर यावर प्रकाश टाकला. महाविद्यालयातील ईएमपी सॉफ्टवेअरची सत्यता आणि वापर तपासण्यासाठी त्यांनी उपस्थितांना विविध संकेतस्थळांची ओळख करून दिली. सूत्रसंचालन व आभारप्रदर्शन सुश्री पल्लवी जांभुळकर यांनी केले.
पुढे तिसरे सत्र सोशल मीडियाचा मानवी वर्तनावर होणारा परिणाम या विषयावर होता. ज्यात प्रसिद्ध मानसोपचार तज्ज्ञ डॉ. सुशील गावंडे मुख्य वक्ता म्हणून उपस्थित होते. सत्राच्या अध्यक्षस्थानी सुप्रसिद्ध चिकित्सा मानसशास्त्रज्ञ डॉ. एन. मृणाल होते. सायबर स्पेसचा पैलू खरी जागा म्हणून अधोरेखित केला. ACE मॉडेल, AAA इफेक्ट, ऑनलाइन डिसिमिनेशन इफेक्ट, डिसेन्सिटायझेशन इफेक्ट, सहानुभूतीचा अभाव, ऑनलाइन सिंडिकेशन इफेक्ट आणि अॅम्प्लीफिकेशन इफेक्ट यांचा समावेश असलेल्या मानवी वर्तनावर सामाजिक, मीडियाचे विविध प्रकारचे परिणाम त्यांनी वर्णन केले. विविध प्रकारचे सायबर व्यसन आणि सायबर गैरवर्तन यांचाही त्यांनी उल्लेख केला. त्यांनी यंग इंटरनेट व्यसन चाचणी नावाच्या स्व-मूल्यांकन चाचणीचा सल्ला दिला. सत्राचे सूत्रसंचालन डॉ. रोशन गजबे यांनी केले तर आभार प्रदर्शन प्रा. संध्या फटिंग यांनी केले
समारोपाचे सत्र हे समापन सत्र होते. ज्यात राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठाचे प्र-कुलगुरू डॉ. संजय दुधे प्रमुख पाहुणे म्हणून तर MASWE चे अध्यक्ष डॉ. मोहिते हे चर्चासत्राच्या अध्यक्षस्थानी उपस्थित होते. डॉ. स्वाती धर्माधिकारी, मुक्ता चैतन्य आदी मान्यवर उपस्थित होते. पुढे सेमिनारच्या संयोजक डॉ. शिल्पा पुराणिक यांनी परिसंवादाच्या संपूर्ण सत्राचा आढावा मांडला व उपस्थितांना मान्यवरांनी मार्गदर्शन केले व श्री. सचिन हुंगे यांच्या आभार प्रदर्शनाने कार्यक्रमाची सांगता झाली. सत्राचे सूत्रसंचालन शिल्पा जिभेनकर यांनी केले. परिसंवादाच्या आयोजन समितीचे डॉ. कबीराज, प्रा. सचिन हुंगे, पल्लवी जांभूळकर , दिनेश मंडपे, हेमंत खेडीकर आणि स्वयंसेवकांच्या प्रामाणिक प्रयत्नांमुळे परिसंवाद मोठ्या प्रमाणात यशस्वी झाला.
